(Video) Pipiruda yortusu gagauzlarda hem bulgarlarda: yaamur çaarması adeti
Hederlez ayın 14 gagauzlar hem bulgarlar Ay Tanası anȇrlar. Bu gündä Pipiruda adetini bakȇrlar. Bu ilkyaz yortusunun baş neeti – zengin bereket için şükür etmäk. Tabiattan meyva hem zarzavat zebelliini istemäk.
Bu gündä ilerdän herbir yaşayan punktunda, şindi sa siirek neredä genç kızlar evdän evä gezerlär. Komrat kasabasının yaşayanı Anna Frankoglo getirdeer akılına, nicä o hem kumaları herbir evin kapu önündä çalardılar adet türküsünü. Pipirudacı kızçaazlar oynarmışlar horu, angısının ortasında gelin durarmış. Herbirin başında sa pipiruda çiçäändän örülü feneţlär. Anna Frankoglo buncak yıl geçtiktän sora hep taa tutȇr akılında türkünün laflarını:
“Pipiruda-ruda, pipiruda-ruda
Yaz da geldi geçti, yaz da geldi geçti,
Papşoycuklar büüsün, boodaycıklar büüsün
Pipiruda-ruda, pipiruda-ruda
Yamurcuklarn yaasın, bereketlär olsun
Papşoycuklar büüsün, boodaycıklar büüsün”.
Ev çorbacıykası yıslarmış pipirudacıları suylan da verärmiş onnara oloy, yaa, süt, kaymak, kaşkaval. Uşakların yanında varmış torba, oloy hem süt için sa maasuz kap. Unu verärmişlär elektä. Pipirudacıların birisi, aktarıp unu torbasına, tukurlarmış elää geeri çorbacıykanın tarafına. Elään düştüünä görä annarmışlar, nesoy olacȇk yılın berekedi: tepesi üstü düşärsä — yıl olacȇk bereketli, dibi aşaa düşärsä — kıtlık olacȇk. Kimi küülerdä elää tukurlarmış kendisi çorbacıyka.
Bu gündä yımırta vermää olmaz, çünkü o yaamurlan bilä tolu getirsin var nasıl. Buna gagauzlar inanarmıştılar da kuralı bozmazmıştılar. Pipiruda adetini yaptıktan sora pipirudacılar Germançuyu yaparmıştılar.
“Germançu, Germançu, gidäsin da getiräsin bir kap bulut. Da yaasın yaamur. Kırlarda bereket olsun, çayırlarda ot büüsün”, — bu laflarlan pipirudacılar dizärmiştilär Germanţuyu, annader Anna Frankoglo.
Germnçuyu dereyä kolverdiktän sora evä dönärmiştilär.
“Ama yolda mutlaka yaamur bizi tutardı. Hepsimiz islanardık”, — söler A.Frankoglo.
Büük yaşta karı gücener, ani adet bu günä çoyunda küülerdä, kasabalarda etişmedi. Onu artık may bakmȇrlar. Yıl-yıldan unudulȇr, batȇr.
“Prost ani üüretmedik uşaklarımızı hen unukalarımızı. Bizi üürettiydilär mamularımız. Ama şindi uşaklar yapmayacȇklar bunu bana kalsa. Ama Allaha dua etmää lääzım. İleri klisä kapalıydı, ama insannar bu adetleri kullanardılar. Ba germançu, ba başka bişey yapardılar. Allaha dua edärdilär, yalvarardılar ona. Bunu bütün üreklän, bütün inannan yapmaa lääzım”, — urgulȇȇr A.Frankoglo.
Kiyatlarda gagauz adetleri için açıklanȇr, ani Pipiruda herbir küüdä hem kasabada başkalaşȇr. Nicä bu yortuyu bakardılar Kazayakta videoya 80-inci yılların sonunda çıkardı küüyün yaşayanı, Moldovanın üülen tarafında ilk operatorların biri Aleksandr Fazlı.
Meraklı çekimneri internetta bulup siiretmää var nasıl. Onnarın biri bu:
Источник grt.md
